Açıklama ve tanımlama arasındaki fark nedir?

Bu bölümdeki metni inceleyerek açıklama ve tanımlama arasındaki fark nedir konusuyla ilgili tatmin edici bilgiye sahip olabilirsiniz.

Anlatım biçimlerinden biri olan açıklama herhangi bir konu hakkında okuyucuyu bilgilendirme yönteminin kullanılmasıdır. Bu bilgilendirme işinde öğretme esası vardır. Yani yazar okuyucuyla bir konuyu öğretmek amacıyla o yazıyı yazmıştır.

Açıklamada bilgi verme, bilimsel anlamda okuyucuyu aydınlatma söz konusudur. Açıklayıcı anlatım genellikle sözlük, ansiklopedi ve bilgilendirici metinlerde kullanılır. Bir araştırma yaptığımızda ansiklopedilerde ihtiyacımız olan ayrıntılı biligiyi bulabiliyoruz. Anlamını bilmediğimiz bir kelimenin ne anlama geldiğini sözlüklerden okuyup öğreniyoruz. İşte bu gibi durumlarda karşımıza açıklama anlatım biçimi çıkıyor.

Tanımlama ise düşünceyi geliştirme yollarından birisidir. Tanımlama bir kavramın bir cümleyle tanımının yapılması demektir. Tanımlama cümlelerinin bitiş kısmında "-dır, dir, dur, dür, tır, tir, tur, tür" gibi ekler ve "denir, adı verilir" gibi ifadeler yer alır.

Mesela arılar hakkında bilgilendirici bir metin okursak o metinde arıların nasıl yaşadığını, ne gibi özellikleri olduğu, koloni halinde yaşadığı, kraliçe bir arının kovanı yönettiği gibi birçok ayrıntıyla karşılaşırız. Böyle bir metinde açıklayıcı anlatım söz konusudur. Ancak arı kelimesini "Arı, kanatlı bir hayvandır." olarak ifade edince tanımlamış oluruz.

Kısacası açıklamada anlatılan konuyla ilgili bilgi vermek amaçlı ayrıntılara yer verilirken tanımlama tek bir cümleyle bir kavramı tanıtmak şeklindedir. Yani açıklama konunun derinlemesine, bütün ayrıntılarıyla ele alınmasıyken, tanımlama yüzeysel bir tanım yapma durumudur.