Bu bölümdeki örnek metni inceleyerek bülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demiş sözü ile ilgili kompozisyon yazısı adına kısaca fikir edinebilirsiniz.
İnsanın doğup büyüdüğü vatanı, memleketi gibisi yoktur. Nereye gitseniz vatanınıza çok büyük özlem duyarsınız. Taşı toprağı bile burnunuzda tüter. Sizi alıp dünyanın en zengin ülkesine götürseler. Size çok iyi baksalar, en zengin sofraları önünüze kursalar. Çok rahat ve zenginlik dolu bir hayat verseler de aklınız hep vatanınızda olur. Hiçbir zenginlik vatanın yerini dolduramaz.
Hiçbir şey insana vatanından daha kıymetli değildir. Çünkü insanı vatana bağlayan o kadar çok etken vardır ki. Örneğin maddi ve manevi anlamda birçok seçenek bizi vatana başar. Dünyada en çok değer verdiğimiz ailemiz, işimiz, sevdiklerimiz vatanımızdadır. Bağımsızlığımızın hazzına vatanımızda yaşarız. Bu gibi etkenler vatanımız her şeyden daha değerli bir hale getirmektedir. Bu yüzden vatandan ayrı kalmak insan çok ağır gelir.
Herhangi bir sebeple vatanınızdan ayrıldığınızda memleket sevgisi içinizde katlanarak büyür. Bunun sonucunda vatanınıza karşı büyük bir özlem duyarsınız. Gittiğiniz yerde her ne kadar rahat etseniz de, varlık içinde yaşasanız da vatan başkadır. Yani sizi saraylarda yaşatsalar da hiçbir şey vatanda olmak kadar güzel olamaz. En rahat edeceğimiz yer her zaman vatanımızdır.
Bülbülün vatanı özgürlüğüdür. O, özgürce, daldan dal konarak uçmayı, güzel sesiyle ötmeyi sever. Onun yaşam tarzı öyledir. Onu kafese koyduğunuzda bir anlamda özgürlüğünü elinden almış olursunuz. O zaman kafeste ne kadar iyi baksanız da diyeceği söz, ille de vatanım olacaktır. İnsanlar için de durum böyledir.
Sonuç olarak bülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demiş misali, vatan sevgisini hiçbir yerde bulamazsınız. Kısaca özetlemek gerekirse insan kendini en huzurlu, en rahat vatanında iken hisseder. Çünkü vatan başlı başına bir yaşam kaynağıdır diyebiliriz. Vatan öyle farklı bir havaya sahiptir ki ondan ayrı kalıp da zengin bir hayat yaşasanız ille de vatanınıza gitmek istersiniz. Çünkü hiçbir yer vatanın verdiği gönül rahatlığını veremez.